Kürtaj nedir?

Kürtaj, kadın doğum uzmanlarının en sık uyguladığı küçük cerrahi müdahalelerden biridir. Küretajın anlamı kazımak olmasına rağmen, günümüz modern tıbbında keskin metal küretler neredeyse tamamen terk edilmiştir. Günümüzde en sık vakum aspirasyon yöntemi ile kürtaj yapılmaktadır. 

 

Gebelik sonlandırması sosyal,ekonomik veya duygusal nedenlerle gerçekleştirilmektedir.Kürtaj, en sık istenmeyen gebeliklerin tahliyesi amacıyla uygulanmaktadır. Bunun yanı sıra düşüklerde kanamanın acilen durdurulması amacıyla  da kullanılabilir. Ayrıca, hormonal dengesizlik ve adet kanaması düzensizliklerinde kanamanın nedenini  araştırmak ve tedavi etmek için biyopsi amaçlı yapılan kürtaj işlemleri vardır. Bu tür bir kürtajda, tanıyı koymak için alınan doku, inceleme için, patoloji laboratuvarına gönderilir.

 

Kürtaj ,küçük bir cerrahi müdahale olmakla birlikte dikkatli yapılması ve özen gösterilmesi gereken bir işlemdir.Teknik olarak ikiye ayrılabilir.

 

1)Tıbbi Nedeni Olan Gebelik Sonlandırması:

 Annenin, dirençli kalp yetmezliği, pulmoner hipertansiyon, ciddi hipertansiyona bağlı damarsal hastalıklar, ağır diyabete eşlik eden organ yetmezliği ve bazı kanserler gibi ciddi hastalıklarında, anne sağlığı nedeni ile gebeliğin sonlandırılması gerekebilir. 

 

Bebekte yaşamla bağdaşmayan anatomik ve mental anomalilerin olması durumunda, kadın hastalıkları ve doğum uzmanı üç hekimin oluşturduğu konseyin kararı ve imzalı raporu ile kanunlarımıza göre 24. gebelik haftasına kadar gebelik tahliye edilebilir.

 

Bebeğin yaşamını kaybetmesi veya hiç gelişmemesi(bozulmuş gebelik) durumunda da kürtaj gerekebilir.

 

2)İsteğe Bağlı Gebelik Sonlandırması: 

Gebeliğin,yasal sınırlar içerisinde istek üzerine, aile planlaması amacıyla sonlandırılmasına isteğe bağlı (elektif) tahliye denir. Ülkemizde yasal sınır, 10.gebelik haftasıdır. Bunun nedeni bu haftadan sonra işleme bağlı risklerin anne sağlığı açısından belirgin şekilde artmış olmasıdır.

   

 

Kürtaj sonrası ne gibi şikayetler görülür?

Kürtaj sonrası,  alt batında hafif bir ağrı görülebilir.  Bu ağrı, hem işlem sırasında yaptığımız hem de daha sonra önerdiğimiz basit ağrı kesicilerin kullanımıyla rahatlıkla azaltılabilir ve giderilebilir.

 

Kürtaj sonrası ilk bir hafta kanama olması son derece normaldir. Özellikle işlem sonrası 2. ile 5.günler arasında hafif kramp tarzı sancı ile birlikte, çok yoğun olmayan kanama olması doğaldır. Bu kanamanın 2. ve 3. haftaya uzaması da, zaman zaman durup sonra tekrar başlaması da  yoğunluğu çok şiddetli olmadıkça doğal kabul edilir. Ancak çok yoğun, pıhtılı, sancılı, adet vasfını aşan bir kanama olması durumunda hastanın hekimine başvurması gerekir. 

 

Yapılan jinekolojik muayene ve ultrason kontrolü sonrasında, rahim içinde parça kalması gibi kanamayı tetikleyen bir neden  saptanırsa, rahim boşluğu daha kısa süren, basit  ikinci bir işlemle boşaltılacak ve hastanın rahatlaması, kanamanın da durması sağlanacaktır. 

 

Kürtaj işlemi sonrası herhangi bir komplikasyon geliştiyse ateş, kanama, yoğun ağrı gibi belirtiler daha şiddetli olacaktır. Ancak yolunda giden bir kürtajda ağrı ve hafif kanama dışında çok önemli bir yan etki beklenmez.Hastanın günlük hayatını olumsuz etkilemez. 

 

Müdahale sırasında genel anestezi alan hastalarda ilk birkaç saatte hafif bir sersemlik hali olabilir. Bu yüzden o gün içerisinde yoğun bir fiziksel aktivite yapılmaması ve dikkat gerektiren işlerden uzak durulması gerekir.

 

Kürtaj yaptırdıktan sonra nelere dikkat edilmelidir?

Kürtaj yapıldıktan sonra, işlemin yapıldığı hastanede birkaç saatlik dinlenme ve hemşire refakatinde istirahat edilmesi önemlidir. Bu şekilde hastanın genel durumu,  vajinal kanaması, tansiyonu ve nabzı takip edilir. Müdahaleden yaklaşık 1 saat geçtiğinde ve hastanın bilinci iyice açıldığında, su içebilir ve yemek yiyebilir.

 

Hastaneden taburcu olduktan sonra o gün evde istirahat edilmesi önerilir. İşlem sonrasında verilen antibiyotiklerin düzenli  kullanılması çok önemlidir. Bütün hastalar 1 hafta sonunda mutlak suretle kontrole çağrılır. 

 

Bu süreç içerisinde hasta duş şeklinde banyo yapabilir. Vajinal kanaması devam ettiği için, enfeksiyondan korunmak adına küvet banyosu, havuza ve denize girmek, sauna, hamam, kaplıcaya gitmek gibi uygulamalardan kaçınılması uygundur. Aynı nedenle ilk iki hafta cinsel temastan kaçınılması da önerilir. Eğer kanama yoğun bir şekilde devam ediyorsa bu yasak, 3. haftaya kadar uzayabilir. 

 

Herhangi bir ağrısı ve kanaması olmayan hasta,kürtaj işleminden bir hafta sonra yapılan kontrol muayenesinden  sonra normal hayatına dönebilir. Kürtaj işleminden 2 hafta gibi kısa bir süre sonra bile ovulasyon(yumurtlama) başlayabileceğinden, yeni bir gebelik istenmiyorsa etkili bir korunma yöntemi işlemden hemen sonra uygulanmaya başlamalıdır. Kontrol muayenesinde kullanılacak kontraseptif yöntem belirlenir. Hasta müdahale sonrasındaki ilk adetini 4 ile 6 hafta içinde olacaktır.

 

Kürtaj yaptırmanın riskleri nelerdir?

Kürtaj, en sık uygulanan küçük cerrahi müdahalelerden bir tanesidir ve modern tıbbın gelişmesiyle riskleri son derece aza indirgenmiştir. Çünkü eski yıllarda kullanılan ve rahimi zedeleme olasılığı bulunan metal küret tarzı aletler bugün artık hemen hemen hiç kullanılmamaktadır.Günümüzde rahimi zedeleme ihtimali son derece az olan tek kullanımlık,ince, plastik kanüller ile  vakum aspirasyonu yöntemi  kullanılır. Genellikle steril koşullarda, ameliyathane ortamında çalışılır. Hastalara işlem sırasında ve sonrasında mutlaka antibiyotik ve ağrı kesici verilir. Anestezi uzmanı tarafından etkin bir sedasyon(yüzeysel bir uyku hali) uygulanır ve hastanın yaşamsal faaliyetleri yakından monitörize edilir.Bu sırada konusunda yetkin ve deneyimli bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından kürtaj işlemi gerçekleştirilir. Deneyimli bir ebe veya hemşire de müdahale sırasında hekime yardımcı olur.İşlem sonrası hasta genel anesteziden uyanmadan önce ilk ultrason kontrolünün yapılması ilgili riskleri çok azaltan yaygın bir uygulamadır.

 

Günlük hayatımızda nadiren karşılaşsak da yine de kürtaj olacak her hastaya teorik anlamda bu risklerden bahsetmek gerekir. Kürtaj sonrasında yoğun, pıhtılı,  sancılı kanama olabilir.Bu durumun uzun sürmesi çoğu zaman fetus ve plasental dokudan parça kalmasına bağlı oluşur. Hastada yüksek ateş gelişmesi, enfeksiyon belirtilerinin meydana gelmesi, kötü kokulu vajinal akıntı olması, işlem sırasında rahmin delinmesi(perforasyon), rahim ağzında zedelenme olması, sık sık kürtaj olan hastalarda rahim içi yapışıklıklar oluşmasına bağlı adet görememe(Asherman Sendromu) ve buna bağlı üreme kısıtlılığı(infertilite) muhtemel komplikasyonlardır. 

 

Ancak dikkatli ve deneyimli bir kadın doğum uzmanının uygun ve steril koşullarda, kanuni sınırlar içerisinde kürtaj işlemini uygulaması durumunda bu riskler oluşmayacak, oluşsa bile çok erken dönemde gereken müdahalesi yapılarak kalıcı bir soruna dönüşmesi engellenecektir.Bu noktada hekim-hasta iletişiminin güçlü olması çok önemlidir.

 

Kürtajdan sonra tekrar hamile kalmak için geçmesi gereken süre nedir?

Hasta, kürtaj yaptırdıktan sonra genelde ilk adetini, müdahale tarihinden 4-6 hafta sonra görmektedir. Bu süreçte de yumurtlama tekrar başlamaktadır.Uygun bir doğum kontrol yöntemi uygulanmazsa, hasta daha ilk ayda bile henüz adetini görmeden tekrar gebe kalabilir.

 

Yeni bir gebelik planlanıyorsa, hastalara beklemeleri için önerilen süre genellikle 2 aydır. 2 adet dönemi sağlıklı bir şekilde geçirilmeli, adet düzeninin ve miktarının normal olduğu gözlenmelidir.Bu süreçte hastanın jinekolojik muayenesi tekrarlanmalı ve PAP Smear testi uygulanmalıdır. Kan ve idrar tetkiklerinin tamamlanması ve bunların doğrultusunda eğer gerekiyorsa,folik asit,vit. B12,vitamin D,demir,omega 3 gibi vitamin ve minerallerin takviyesi bir sonraki gebeliğe sağlıklı bir başlangıç sağlayacaktır.

 

Kürtaj ne zaman yapılır? 

Kürtaj, kanunlarımıza göre 10. gebelik haftasının bitimine kadar yapılabilir. En sıklıkla da 5.-8.haftalar arasında uygulanır. Çünkü hastalar adet rutininden birkaç gün sonra hamile kaldıklarını fark ederek bize gelirler. En sağlıklı kürtaj bu haftalarda yapılmaktadır. Riskler 8. haftadan sonra,erken haftalara göre biraz daha fazladır. 

 

10. gebelik haftasının üzerinde gebelik tahliyesi, ancak bebeğin yaşamaması durumunda veya bebeğin hayatla bağdaşmayan çok ağır bir anomalisi olması durumunda, 3 doktorun imzalı onayı ile yapılabilir. Savcılıktan mahkeme kararıyla gönderilen cinsel saldırı, ensest ilişki gibi bir durumda da hakim ve savcı onayıyla yapılabilmektedir.  

 

Kürtaj nasıl yapılır?

Kürtaj, klasik anlamda küretaj kelimesinden gelmektedir, kazımak anlamındadır. Metal ve frajil küret adı verdiğimiz aletler, bugün kürtaj yaparken tamamen terk edilmiş vaziyettedir. 10. gebelik haftasının üzerinde tıbbi bir nedenle kürtaj yapılması durumunda nadiren bu tarz aletler kullanılabilir. 

 

Yasal kürtaj sınırı olan 10. gebelik haftasının altında kürtaj yapıldığında en sıklıkla vakum aspirasyonu adı verilen yöntem uygulanmaktadır.Bu yöntemde, rahimin içerisine 4-8 mm arasında çapı olan, çok ince, bükülebilir, plastik Karman kanüllerle, bunun da ucunu aspirasyon kaynağı olarak güvenli kilitleme sistemi içeren özel bir şırıngaya takarak vakum uygulamak ve gebelik içeriğinin aspire edilerek temizlenmesi işlemi yapılır. Bu tarz bir müdahalede kürtajla ilgili riskler minimize edilir.Şırınga ve kanüller,hastaya özel açılan,tek kullanımlık,steril malzemelerdir. 

 

Kürtaj olmak isteyen bir hastada, öncelikle hastanın detaylı bir öyküsü alındıktan sonra jinekolojik muayene gerçekleştirilir. Bunu takiben ultrasonografik muayene ile hastanın son adet tarihine göre gebelik haftasının uygun olup olmadığı belirlenir. Kürtaj işleminde, doktorun ultrasonografik muayene ile belirlediği gebelik haftası esastır. Bu haftanın, mutlaka 10. gebelik haftasını aşmamış  olması gerekmektedir. 

 

Ardından hastaya konuyla ilgili detaylı bilgileri verdikten ve açlık süresini değerlendirdikten sonra işlem, steril ve uygun koşullarda - tercihen hastane ortamında - yapılmalıdır.Hastaneye yatışın gerçekleştirilmesinden sonra,hastadan imzalı onayı alınır. İşlemden önce hastanın 4-6 saat arasında aç olması gerekmektedir.Rahim ağzının operasyon öncesi hazırlığı için, ağız yoluyla veya vaginal bazı ilaçlar kullanılabilir.Böylece yeterince yumuşayan rahimağzı,işlem sırasında daha kolay  dilate edilir. Hasta, jinekolojik muayene masasında, klasik muayene pozisyonunda yatırılır. Kadın doğum uzmanı veya anestezi uzmanı tarafından genel  anestezi yöntemi uygulandıktan sonra, perine ve vajinal bölge povidon-iodin gibi steril solüsyonlar ile temizlenir.  Vajinanın açılmasının sağlandığı spekulum isimli bir alet yerleştirilir. Daha sonra da rahim ağzının hafifçe genişletilmesi işlemi uygulanır.Ucu künt olan,plastik,bükülebilir, steril kanüller ile rahim içeriği aspire edilir.

 

Müdahale yaklaşık 5-10 dakika kadar sürmektedir. Hasta genel anestezi aldıysa, kendine gelmesi 10-15 dakika kadar sürecektir. Müdahaleden sonra hasta servisteki odasına alınır ve 1-2 saat kadar hastane ortamında,hemşire gözetiminde dinlendirilir.Genel durumu iyi olan hasta su içmesi ve yemek yemesini takiben,taburcu edilir. Genel anestezi alan hastalarda dinlenme süresi daha önemlidir. Kürtajdan 1 hafta sonrasında mutlaka kontrol muayenesi ve ultrasonografik değerlendirme yapılmalıdır.

​

Kimlere kürtaj yapılabilir?

18 yaşın üzerinde reşit olan ve gebeliğin devamlılığını istemeyen hastalara, 10. gebelik haftasının bitimine kadar kürtaj yapılabilir. 18 yaşın üzerinde olan ve evli olan hastalarda, eşin de mutlaka bu konuda onayının alınması gerekmektedir. 18 yaşın altında istenmeyen gebelik problemiyle gelen bir hastada, kürtaj yapmadan önce ebeveynlerin yazılı onayı alınmalıdır. 

 

Yasal olarak 10. gebelik haftasının bitimine kadar kürtaj yapılabilir. Bu kadının en doğal ve çağdaş bir hakkıdır. Kürtaj öncesinde mutlaka detaylı bir jinekolojik muayene ve ultrason ile gebelik haftasının belirlenmesi gerekmektedir. 

 

10. gebelik haftasının üzerinde, ancak bebek yaşamıyorsa veya yaşamla bağdaşmayacak çok ağır bir anomali varsa, böyle durumlarda 3 tane yetkili doktorun imzalı onayıyla bir kurul oluşturularak ve ilgili sağlık kuruluşundan detaylı rapor düzenlenerek, gebelik sonlandırılabilir. 

 

18 yaşın üzerinde bekar olan bir kadın kendi arzusuyla kürtaj olabilir. Evli olan ve  eşinin de bilgisi ve onayı olan bir kadının,10. gebelik haftasına kadar kürtaj olması yasalara uygundur.Bu işlemin sağlıklı ve güvenli bir şekilde ve kişilerin mahremiyetine uygun gerçekleştirilmesi görevimizdir. Fakat hastalara bunu söylerken bir taraftan da kürtajı doğum kontrol yöntemi gibi görmemelerini,her cerrahi girişim gibi, az da olsa riskler olabileceğini,kararlarını dikkatle gözden geçirmelerini mutlaka hatırlatırız.

 

Kendisi de bir kadın ve anne olan bir hekim olarak,söylemek isterim ki; bireyin ve toplumun psikolojik ve fiziksel sağlığı açısından en doğru yaklaşım, en başından,iyi bir doğum kontrol yönteminin seçilmesi, uygulanması ve kürtaj olmaktan mümkün olduğunca kaçınılmasıdır. 

 

Kürtaj nerede yapılır?

 

Hasta güvenliği açısından,ameliyathane veya müdahale odası gibi steril koşullarda,hastane ortamında yapılması daha uygundur.Anestezi alacak hasta,anestezi uzmanı hekim tarafından müdahale öncesinde hazırlanarak,monitörize edilir.Kadın hastalıkları ve doğum uzmanı işlemi 5-10 dk. içinde tamamlar ve ardından hasta güvenli şekilde uyandırılır.Böylece hayati fonksiyonlar daha yakından gözlenirken,alerji riski de minimalize edilir ve kontrol altında olur.Lokal anesteziyi tercih eden veya tıbbi nedenle genel anestezi alamayacak hastalar,steril poliklinik veya muayenehane ortamında da uygun koşullar sağlanırsa,kürtaj olabilirler.Müdahale sonrasında da en azından 1-2 saat hemşire ve hekim  refakatinde kontrolde kalmak çok önemlidir.Biz kendi uygulamamızda hiçbir sorunu olmasa da,bütün hastalarımıza,işlemden 1 hafta sonra kontrol muayenesine gelmelerini öneririz. 

 

Kürtaj işlemi ücreti nasıl belirlenir? 

 

Bütün tıbbi müdahalelerde olduğu gibi,kürtaj işlemi için, 10 hafta altı tıbbi tahliye olarak,Türk Tabipler Birliği tarafından belirlenmiş operatör doktor hizmet bedeli temel alınır.Hastanın tıbbi öyküsü ve risk faktörleri belirlenerek ,ardından muayenehanede yapılan  jinekolojik muayene ve ultrason muayenesi ile kesin gebelik haftası belirlenir.İşlem hastanede ve genel anestezi altında yapılacaksa, doktor ücretine hastane ücreti eklenerek toplam ücret belirlenir.Bu ücrete 1 hafta sonra yapılacak kontrol muayenesi de dahildir.